Hoe we inwoners betrekken bij het ontwerp van een Bossche stadspas

In Nederland hebben meerdere gemeenten al een stadspas. Met zo’n pas krijg je korting in je gemeente, bijvoorbeeld op een museumkaartje of bij de dierenarts. Een gemeenschappelijke motie vanuit de gemeenteraad gaf het startschot voor de ontwikkeling van een eigen Bossche Pas. Per gemeente verschilt het voor wie de pas bedoeld is. Zo is de Amsterdamse stadspas er alleen voor Amsterdammers met een laag inkomen, maar kan in Dordrecht iedereen de pas gebruiken. 

De gemeenteraad van ‘s-Hertogenbosch had ook de ambitie om zo’n brede stadspas te ontwikkelen, deels om de stigmatiserende werking ervan te voorkomen. Want de stadspas heeft niet alleen het potentieel om kansenongelijkheid te verkleinen, maar ook om de betrokkenheid van inwoners bij cultuur, sport en andere activiteiten te vergroten.

Een brede stadspas dus. Nu nog een duidelijke ontwerpvraag, want dat is (bijna) het halve werk. Zo zorg je dat je niet meteen in oplossingen denkt, maar juist begint bij de behoeften van je doelgroep. Gemeenten formuleren niet elke dag een ontwerpvraag, dus namen we gemeente ‘s-Hertogenbosch mee in de ontwerpprincipes. Samen hebben we de ontwerpvraag geformuleerd: ‘Hoe maken we een Bossche pas die voor iedereen waardevol is?’

Met de ontwerpvraag op zak, organiseerden we een workshop voor een brede groep betrokken partijen. Tijdens de workshop werden de eerste ideeën voor de stadspas in kaart gebracht. Niets wat te gek. Een jongerenambassadeur gaf aan dat een stadspas het platform kan zijn om de buurt beter te leren kennen. En werkgevers dachten dat een stadspas kan helpen om personeelstekorten op te lossen.

Vervolgens was het de beurt aan de bewoners. Die interviewden we op straat. Ook lieten we ze fantaseren: hoe zou een dag in het leven eruitzien met een stadspas tot je beschikking? Een kast vol attributen diende als conversation starter. Door bewoners ongeremd te laten dromen, onderzochten we hoe de stadspas écht voor iedereen kon zijn.

Inmiddels hadden we inzichten, ideeën, wensen en zelfs dromen uit alle mogelijke richtingen verzameld. Die hebben we vertaald naar drie concepten voor de stadspas met bijbehorende functies. Elk concept had een eigen belofte: wederkerigheid, toegankelijkheid of ontmoeting. Maar de concepten hebben ook een gemeenschappelijke deler: het karakter van Den Bosch. Zo reflecteert de pas waar de stad voor staat.

De vraag was nu wat de bewoners van de concepten vonden. Om zoveel mogelijk mensen te bereiken, printen we een oproep op (bier)viltjes. Die liggen namelijk overal: van de sportclub tot het buurtcentrum. Door een QR-code te scannen kon je laten weten wat je van de concepten vond én je eigen ideeën voor de pas delen. En deze actie pakte ook nog eens de nodige media-aandacht mee.

DDW is hét designevenement van het jaar. In een week komen zo’n 350.000 mensen van over de hele wereld naar Eindhoven om in de wondere wereld van design(processen) te duiken. Binnen ‘Our Equal Society’ exposeerden wij met het ontwerpproces van de Bossche pas. Want een stadspas is zeker niet uniek, maar de route naar deze stadspas is dat wél. Met onze ontwerpmethodiek voor burgerparticipatie hebben we bezoekers geïnspireerd: van gemeenten tot grote corporates.

Niet alleen op de DDW deelden we onze inzichten: dat deden we ook tijdens een miniconferentie die we samen met de gemeente organiseerden. De deelnemers aan verschillende co-creatiesessies vulden de zaal, net als vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld. Na een inkijkje in het ontwerpproces, presenteerde de gemeente welke regelingen in september 2024 beschikbaar komen op de stadspas. En nog belangrijker: hoe de gemeente met de stadspas ervoor zorgt dat mensen gemakkelijk kunnen zien op welke regelingen ze recht hebben. Wel zo gebruiksvriendelijk, aangezien regelingen normaliter elk een apart aanmeldproces hebben.